Zelfvoorzienend zijn wordt veel eenvoudiger als men toegang heeft tot de juiste hulptechnologie. Dit maakt het voor ouderen mogelijk om langere tijd zelfstandig thuis te blijven wonen en maakt het leven ook wat eenvoudiger. Bovendien garandeert hulp voor ouderen dat er minder fysieke belasting is voor verzorgers. Hou je van lezen, maar vind je het lezen van tijdschriften of romans steeds meer een uitdaging voor je? Dan kun je gebruik maken van leeshulpmiddelen. Vergrootlampen, vergrootglazen en standaards vallen onder deze categorie. Lezen en andere hobby’s zoals knutselen worden veel hanteerbaarder als je deze hulpmiddelen in huis hebt. In dit artikel vertellen wij je precies wat de beste leeshulpmiddelen zijn en waarom je deze nodig zou kunnen hebben.
Waarom lezen?
Lezen is erg belangrijk. Als we het over lezen hebben, bedoelen we niet alleen het lezen van boeken uit onze boekenkast of boekenhouder, maar ook het lezen van elk geschreven materiaal, zoals papieren, gebruiksaanwijzingen, informatie, brochures, contracten, enzovoort. Wanneer het lezen, om welke reden dan ook, een grotere uitdaging wordt, zijn er verschillende hulpmiddelen beschikbaar om het proces te ondersteunen.
Leeshulpmiddelen zijn er voor allerlei scenario’s, waaronder die van mensen met dyslexie, ouderen, mensen met een beperkt gezichtsvermogen, analfabetisme of bijvoorbeeld laaggeletterdheid. Maar er zijn ook aanvullende hulpmiddelen die zowel volwassenen als kinderen kunnen gebruiken om hun leesvaardigheid te verbeteren.
Bovendien helpt lezen met het scherp houden van de hersenen. Andere dingen die hiermee kunnen helpen zijn bijvoorbeeld geheugenspelletjes.
Voor welke lezers zijn de leeshulpmiddelen bedoeld?
Leeshulpmiddelen zijn er voor mensen die door ouderdom of andere visuele beperkingen geen standaardteksten meer kunnen lezen. Zij kunnen bijvoorbeeld niet goed lezen omdat de letters te klein zijn of omdat de letters wazig zijn geworden. Ze hebben liever een speciale klok met duidelijke cijfers, zoals bijvoorbeeld de beste dementieklok, waarop je makkelijker de tijd kunt aflezen. Bij nachtelijk lezen, wanneer er minder licht beschikbaar is, kunnen deze problemen nog veel problematischer worden. Leeshulpmiddelen zijn hulpmiddelen waarmee de gebruiker de tekst kan vergroten om het lezen te vergemakkelijken. Daarnaast zijn er hulpmiddelen met verlichting die ervoor zorgen dat het boek voldoende verlicht is.
De verschillende leeshulpmiddelen die beschikbaar zijn
Leesproblemen kunnen worden ervaren bij het lezen uit een boek, van een scherm of van andere soorten teksten. Het opzetten van een leesbril is in sommige gevallen een mogelijke oplossing. Dit is niet altijd de beste oplossing; gelukkig zijn er andere leeshulpmiddelen, die je verderop in dit artikel vindt. De meeste hulpmiddelen zijn zowel geschikt voor gebruik bij beeldschermen als bij boeken en andere vormen van gedrukte tekst. Uiteraard wordt elke hulp opgesplitst in zijn onderdelen.
Voorleesapparaten
Een apparaat dat voorleest is een nuttig hulpmiddel voor personen die blind of slechtziend zijn. Een voorleesapparaat kan een gedrukte tekst voorlezen, evenals boeken en computer teksten. Je hebt controle over de voorleessnelheid en ook over het volume. Er zijn veel verschillende soorten hulpmiddelen beschikbaar die het voorlezen van tekst voor je gemakkelijker kunnen maken. Sommige leesapparaten kunnen tekst uitvergroten en daarnaast voorlezen. Het voorleesapparaat, dat zowel een camera als een scanner kan zijn, leest de teksten voor terwijl ze worden vastgelegd. Er zijn ook voorleesapparaten met een meekijkfunctie en schermloepen met voorleesfuncties.
Wanneer lezen geen optie meer is of wanneer het steeds moeilijker wordt, kunnen voorleesapparaten die de tekst voorlezen een uitkomst zijn. De apparaten zijn meestal heel eenvoudig te bedienen en je hebt geen voorkennis van technische zaken nodig. De overgrote meerderheid van de leesapparaten is wel erg prijzig in aanschaf, wat een nadeel is.
Overzetbrillen
Wanneer je ontdekt dat je eigen bril niet meer helder genoeg is om boeken of teksten te lezen, kan een overzetbril het antwoord zijn dat je nodig hebt. Lezen wordt veel gemakkelijker met behulp van een overzetbril. Wanneer je deze bril bovenop je gewone bril draagt, zul je direct een verbetering merken in je vermogen om een boek, tekst of scherm te lezen. Het voordeel van een overzetbril is dat je de bril over je eigen bril kunt plaatsen. Op deze manier hoef je geen van beide handen te gebruiken.
Lezen met behulp van een vergrootglas
Vergrootglazen zijn ook erg handig om bij de hand te hebben als je problemen hebt met lezen omdat de letters je onduidelijk worden. Er zijn verschillende stijlen vergrootglazen waaruit je kunt kiezen. Je kunt bijvoorbeeld kiezen voor een standaard vergrootglas met een handvat. De versie van het vergrootglas met een ketting is een uitstekende keuze om te maken als je het altijd bij je wilt kunnen dragen. Vind je het moeilijk om te lezen als het buiten donker is? Maak dan gebruik van een vergrootglas dat ook een lampje heeft. Ben je van plan om alles door het vergrootglas te bekijken? Als dat het geval is, kan een vergrootglas ter grootte van een creditcard een zeer nuttig hulpmiddel zijn. Er zijn ook grote vergrootglazen verkrijgbaar. Daarmee kun je een complete pagina of een aanzienlijk deel ervan lezen. Als je het vergrootglas niet de hele tijd vast wilt hoeven houden, kun je overwegen er een te kopen met een standaard. Als je weet wat jouw individuele behoeften zijn, kun je makkelijker het beste vergrootglas voor jou vinden.
De leesliniaal
Een tekst, boek, krant of elke andere vorm van leesmateriaal kan allemaal een stuk makkelijker gelezen worden met het gebruik van een leesliniaal. De leesliniaal heeft de vorm van een liniaal die je over je tekst kunt leggen. Hierdoor wordt je huidige plaats duidelijk. Je kunt je nu concentreren op de zin die je wilt lezen en wordt minder of helemaal niet afgeleid door andere regels. Leeslinialen zijn er in verschillende vormen, waaronder de standaard versie en de vergrotende versie. Ook visueel gehandicapten kunnen enorm profiteren van het gebruik van deze technologie.
Leeslinialen worden ook vaak gebruikt door jonge kinderen die nog moeten leren lezen of die moeite hebben met het leesproces. Mensen die moeite hebben met lezen zijn een andere bevolkingsgroep die veel baat heeft bij het gebruik van een leesliniaal. Woorden kunnen om elkaar heen lijken te draaien als iemand dyslexie heeft, ook wel woordblindheid genoemd. Hierdoor wordt het moeilijker om je te concentreren op de zinnen die je moet lezen en tegelijkertijd te begrijpen waar de tekst over gaat. Je ziet dit ook veel bij mensen die ADHD hebben. Ook zij hebben moeite om zich op dit gebied te concentreren en een leesliniaal kan voor hen een uitstekend hulpmiddel zijn.
Lezen met een leeslamp
Als je ’s avonds wilt lezen is een betrouwbaar licht een absolute must. Je hebt de mogelijkheid om een loep te kopen die ook een lampje ingebouwd heeft, maar je kunt ook zogenaamde loeplampen kopen. Deze loepen kun je naar keuze dragen of op een voetstuk monteren. Je eigen smaak zal bepalen met welke van de twee opties je in zee gaat. Met een loep met verlichting die een standaard heeft hoeft de gebruiker hem niet steeds zelf vast te houden, terwijl een draagbare loep eenvoudig van de ene plaats naar de andere te vervoeren is. De publicatie, zoals een boek of krant, die je wilt lezen kan met deze loepen tegelijkertijd verlicht en vergroot worden. Voor het lezen heb je dan maar één instrument nodig.
Je kunt verder ook voor een normale leeslamp of een klein leeslampje kiezen, wanneer de letters zonder loep ook goed leesbaar zijn. Kies bijvoorbeeld voor een staande leeslamp waar je ’s avonds naast kunt lezen. Ga je in bed lezen en kun je de letters niet meer zo goed zien? Dan is een klein leeslampje een goede keuze.
Software en programma’s die de tekst voorlezen
Voorleessoftware en mobiele applicaties voor voorlezen zijn nog meer voorbeelden van eenvoudige leeshulpmiddelen. Je hebt toegang tot een aantal programma’s en toepassingen, waarvan sommige bestanden en teksten in verschillende formaten zoals PDF kunnen lezen. De meeste software en app downloads zijn gratis te gebruiken, waardoor ze voor een breder publiek toegankelijk zijn.
Alternatieven voor het traditionele boekformaat
Naast bovenstaande leeshulpmiddelen zijn er ook nog bepaalde alternatieven voor het traditionele boekformaat. Zo heb je bijvoorbeeld de keuze uit audioboeken. Audioboeken zijn een soort publicaties waarbij de tekst van een boek wordt voorgelezen, hetzij door de auteur zelf, hetzij door een andere persoon of misschien wel meerdere personen. Er is een recente toename van het aantal boeken dat tegelijkertijd beschikbaar wordt gesteld als luisterboek. Je kunt de luisterboeken zelfstandig online kopen.
Daarnaast kun je soms ook desgewenst een abonnementsvorm krijgen. Storytel biedt de grootste en meest uitgebreide selectie luisterboeken. Er zijn bijna 250.000 boeken beschikbaar in deze app, waarvan de overgrote meerderheid luisterboeken zijn. Na elke maand een vooraf bepaald bedrag te hebben betaald, krijg je toegang tot een oneindig aantal luisterboeken om naar te luisteren. De selectie van luisterboeken die via de openbare bibliotheek beschikbaar zijn, is vaak lang niet zo uitgebreid als die van Storytel.
Boeken met grote letters zijn boeken waarvan de tekst aanzienlijk vergroot is zijn een ander alternatief voor traditionele boeken. Het lettertype is bij deze boeken veel groter dan wat men gewoonlijk in boeken ziet. De bibliotheek heeft een aantal werken met grote letters. Daarnaast zijn er een aantal uitgeverijen die gespecialiseerd zijn in de productie van grootletterboeken en ook diverse commerciële websites. Verder heb je ook nog de keuze voor voelboeken. Voelboeken zijn typisch prentenboeken met afbeeldingen die gevoeld kunnen worden. De letters van de verhalen worden hier gepresenteerd in een groot lettertype. Er is een mogelijkheid dat er braille in het boek is opgenomen, maar dat is niet altijd het geval bij tastboeken. De boeken zijn toegankelijk voor kinderen met gezichtsbeperkingen in verschillende mate, waaronder blindheid. Vanwege de inhoud zijn deze boeken ook geschikt voor ouders en andere volwassenen om hardop voor te lezen aan hun kinderen.
